Rwa kulszowa, rwa ramienna - do kogo z tym...
Rwa kulszowa i rwa ramienna (rwa barkowa), jak sama nazwa wskazuje, występują w różnych rejonach ciała. W rwie kulszowej ból może występować w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, w udzie, podudziu lub stopie. W rwie ramiennej ból może pojawić się w odcinku szyjnym kręgosłupa, ramieniu, przedramieniu lub dłoni.
W obu przypadkach może pojawić się drętwienie, niedoczulica (osłabione czucie dotyku), przeczulica (nadmierna wrażliwość na dotyk) w rejonach skóry połączonej nerwami z "uszkodzonym" segmentem kręgosłupa. Najpoważniejszym objawem, który może towarzyszyć powyższym dolegliwościom jest osłabienie siły mięśni kończyny dolnej (rwa kulszowa) lub kończyny górnej (rwa ramienna).
Na powstanie tych objawów może złożyć sie kilka czynników, jednak przyczyną, która bezpośrednio i zarazem najczęściej wywołuje rwę jest ucisk korzenia nerwowego przez przepuklinę jądra miażdżystego wskutek stopniowo postępujących zmian w krążku międzykręgowym (tzw. dysku kręgosłupa). Warto wiedzieć gdzie w takiej sytuacji szukać pomocy.
Kolejność podejmowanych kroków jest przedstawiona na schematach poniżej. Schemat 1. dotyczy rwy tylko z bólem, Schemat 2. dotyczy sytuacji, gdzie oprócz bólu występuje również osłabienie mięśni (tzw. niedowład).
W drugim przypadku stan jest poważniejszy ze względu na ryzyko trwałego ubytku siły i masy mięśniowej oraz pewnego stopnia niesprawności dotyczącej chodzenia i biegania (najczęściej osłabienie ruchów stopy przy rwie kulszowej) i podobnie mniejszej sprawności kończyny górnej w zakresie ruchów w barku, łokciu lub dłoni przy rwie ramiennej.
Wbrew powszechnej opinii pacjentów badanie rezonansem magnetycznym (RM) nie jest potrzebne na początku występowania rwy, o ile nie ma niedowładu mięśni. Decydujące znaczenie ma zachowanie się objawów bólowych na skutek zażywania leków lub zabiegów fizjoterapeutycznych, czyli leczenia zachowawczego.
Leczenia zachowawcze
Na samym początku rwy, który zawsze przebiega z silnym, unieruchamiającym bólem, pacjenci przyjmują leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i zmniejszające napięcie mięśniowe zapisane przez lekarza rodzinnego lub innego specjalistę (np. neurologa lub ortopedę).
W przypadku bólu bez osłabienia mięśni istnieje możliwość powrotu do zdrowia dzięki lekom i oszczędnemu trybowi życia, co oznacza przebywanie na zwolnieniu lekarskim bez konieczności wykonywania czynności nasilających ból (stanie, chodzenie, siedzenie, dźwiganie).
Wówczas okres samoistnego wycofywania się objawów to ok. 4-6 tygodni, jednak zawsze warto połączyć farmakoterapię z zabiegami fizjoterapeutycznymi, głównie w postaci terapii manualnej.
Zabiegi te wykonywane są przez fizjoterapeutów specjalizujących się w tego typu terapii i połączenie leków, przynajmniej w początkowej fazie leczenia, z takimi zabiegami daje dużo większe szanse skrócenia okresu powrotu do stanu bez bólu.
Należy pamiętać, że nawet po ustąpieniu dolegliwości bólowych nadal potrzebny jest oszczędny tryb życia głównie w postaci ograniczenia dźwigania, zmiany obciążających kręgosłup nawyków ruchowych i realizowanie w domu programu profilaktyki według wskazówek terapeuty.
Przy korzystnym usytuowaniu przepukliny i prawidłowo prowadzonej terapii poprawa stanu pacjenta powinna pojawić sie po 2-3 wizycie, czyli w przeciągu 1-2 tygodni i z każdą kolejną wizytą uciążliwość objawów maleje.
Powrót do codziennego funkcjonowania bez konieczności zażywania leków może nastąpić po 2-3 tygodniach, jednak w początkowym okresie po ustąpieniu bólu należy bezwzględnie przestrzegać ustalonych zasad profilaktyki mających na celu ochronę jeszcze nie w pełni "zdrowych" tkanek kręgosłupa.
Jeśli stan pacjenta na to pozwala można korzystać też z zabiegów fizykoterapii, głównie elektroterapii i zabiegów cieplnych (parafina, fango), rzadziej krioterapii (oddziaływanie zimnem, np. ciekły azot), a w niektórych przypadkach z wyciągu trakcyjnego (maszyna delikatnie rozciągająca kręgosłup lędźwiowy lub szyjny).
Wiąże się to jednak z dojazdami do gabinetu codziennie lub co drugi dzień. W okresie początkowym, kiedy ból jest ostry codzienne dojazdy na zabiegi są niemożliwe. W trudnych przypadkach, kiedy pacjent nie może przebywać w pionie pierwsze zabiegi fizjoterapeutyczne trzeba wykonywać w domu pacjenta.
W sytuacji braku poprawy w leczeniu zachowawczym należy skonsultować się z neurochirurgiem w celu rozważenie leczenie operacyjnego. Przed taką wizyta należy wykonać badanie RM , gdyż głównie na jego podstawie lekarz będzie mógł wydać opinię o konieczności leczenia operacyjnego lub kontynuacji leczenia zachowawczego.
W przypadku rwy kulszowej lub ramiennej z objawami osłabienia mięśni w pierwszej kolejności należy wykonać badania RM i skonsultować się z neurochirurgiem. Jego opinia jest ważna jeśli chodzi o czas, jaki możemy przeznaczyć na leczenie zachowawcze zanim operacja będzie konieczna w celu tzw. odbarczenia korzenia nerwowego. Zabieg ten jest niezbędny dla powrotu siły osłabionych mięśni.
W przypadku decyzji o próbie leczenia zachowawczego warto wykonać na początku terapii badanie EMG igłowe (elektromiografia) w celu oceny czynności osłabionych mięśni i nerwów. Jeśli w trakcie terapii poprawa siły mięśniowej jest niewielka i pojawia się powoli warto wówczas wykonać drugie badanie EMG po ok. 8 tygodniach od pierwszego badania.
Pozwoli to obiektywnie ocenić powstałe zmiany w funkcji mięśni i nerwów i podjąć decyzję o kontynuowaniu leczenia zachowawczego lub o operacji. Jeśli w trakcie terapii siła mięśniowa wraca w szybkim tempie i poprawa jest wyraźnie zauważalna, drugie badanie EMG z reguły nie jest konieczne.
Decyzję o kontynuowaniu terapii i wstrzymaniu się od operacji należy podjąć zawsze na podstawie opinii neurochirurga, który powinien wziąć pod uwagę zmianę stanu (objawów) pacjenta, wyniki badań RM i EMG oraz opinię prowadzącego terapeuty.
Najważniejszą informacją dla terapeuty od neurochirurga jest czas jaki pacjent może przeznaczyć na leczenie zanim operacja będzie niezbędna. Jeśli w tym okresie nastąpi wyraźny powrót siły i funkcji osłabionych mięśni neurochirurg prawdopodobnie zdecyduje o kontynuacji leczenia zachowawczego.
Opr. mgr Roman Kozłowski
Źródło: fizjostart.pl/dla-pacjentow/rwa-kulszowa-rwa-ramienna-do-kogo-z-tym-isc.html